Velen kennen het gevoel dat men na een lange vliegreis geheel uitgeput aankomt op de plaats van bestemming. En dat terwijl men feitelijk niet veel meer doet dan lange tijd in een stoel zitten. Reizen kan iedereen moe maken, hoewel het sommige mensen meer treft dan anderen. Het typische vermoeide gevoel na een vliegreis staat bekend als jetlag.
Wat is jetlag precies?
Jetlag kan worden gedefinieerd als een tijdelijk slaapprobleem dat iedereen kan treffen die in snel tempo door meerdere tijdzones reist. De interne klok van ons lichaam, onze circadiane ritmes, blijven in de ene tijdzone terwijl we fysiek naar een andere reizen, wat betekent dat ons onze lichaams klokken niet allemaal synchroon lopen. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, wordt het niet echt veroorzaakt door een gebrek aan slaap.
Als je van de ene naar de andere tijdzone vliegt, hoef je niet altijd jetlag te ervaren, tenzij je er heel gevoelig voor bent. Des te verder te afstand en dus ook des te later of vroeger de tijdzone, des te groter de kans is dat men last van jetlag krijgt.
Er zijn veel redenen waarom jetlag optreedt en dat heeft te maken met onze fysiologie en wat er met ons lichaam gebeurt tijdens een vlucht. Hoewel je weinig kunt doen om de omgeving van het vliegtuig onder controle te houden, zijn er manieren om je lichaam voor te bereiden en voor jezelf te zorgen na een reis.
Wat veroorzaakt een jetlag?
De oorzaak van een jetlag is in de meeste gevallen een combinatie van verschillende factoren. Zo is algemeen bekend dat de droge lucht in het vliegtuig een rol speelt. Dit komt doordat de lucht filtratiesystemen in vliegtuigen vaak niet zoveel vochtig opnemen als we op de grond gewend zijn. Combineer je dan ook nog eens die droge lucht met drankjes die alcohol of cafeïne bevatten, die ook een uitdrogend effect hebben, dan kan het gevolg zij dat men last krijgt van een droge huid en ogen of zelfs hoofdpijn, vermoeidheid en duizeligheid. Daarnaast kan het gecombineerd met andere factoren een jetlag tot gevolg hebben.
De hoogte en druk van het vliegtuig
Het lichaam moet zich redelijk snel aanpassen aan een hoogte van 36.000 voet. En daar is veel minder zuurstof dan op de grond. Dit kan onder andere leiden tot oordruk, zwellingen van het lichaam of symptomen van luchtziekte veroorzaken. Wanneer je vliegt kun je het gevoel hebben dat je jezelf een beetje opgeblazen voelt. Dit komt doordat drukveranderingen ervoor zorgen dat het gas in je maag en darmen uitzet.
Je bent gestrest
Je moet op tijd op het vliegveld zijn, je een weg banen door de honderden mensen op de luchthaven, je vertrekhal en gate zien te vinden, je koffers klaarzetten en nog honderd andere dingen. Voor veel mensen is een vliegreis vaak een intensieve en stressvolle onderneming. En dat kan er weer voor zorgen dat de kans op jetlag wordt vergroot.
Je wordt blootgesteld aan allerlei ziektekiemen
De luchtfiltratie systemen van vliegtuigen zijn tegenwoordig behoorlijk geavanceerd en filteren de meeste ziektekiemen en virussen. Daarom wordt het eigenlijk aanbevolen om de ventilatie te openen wanneer je reist. Toch kun je altijd nog worden blootgesteld aan ziektekiemen en virussen van de mensen om je heen of van dingen die je op de luchthaven aanraakt. Je kunt ook gewoon iets oplopen van andere passagiers die hoesten, niezen of zelfs gewoon ademen in de buurt.
Wat kun je doen om jetlag te voorkomen?
Een bak koffie of een blikje frisdrank is vaak het eerst waar men behoefte aan denkt te hebben wanneer men zich vermoeid voelt na een lange reis. Maar het tegenovergestelde is waar je lichaam écht behoefte aan heeft. Het is ook een fabeltje dat een cocktail, wijn of bier je zal helpen slapen op een vlucht om jetlag tegen te gaan. Het beste dat je kunt doen om jetlag tegen te gaan, is water drinken, liefst zoveel als mogelijk.
Kom in beweging
Bewegen in het vliegtuig is een uitstekende manier om je bloed te laten stromen en zuurstof naar je hersenen te krijgen, zodat je lichaam de vermoeidheid kan bestrijden. Het kan ook het risico op ernstige gezondheidsproblemen verminderen die gepaard gaan met te lang zitten op vluchten, zoals gevaarlijke bloedstolsels. Elke 30 minuten opstaan en een beetje bewegen zou voldoende moeten zijn – en zou uw medepassagiers niet te veel moeten storen.
Vermijd vette voedingsmiddelen
Een opgeblazen gevoel in de buik kan elke vlucht ontzettend ongemakkelijk maken, dus het is belangrijk om vettig voedsel of iets anders dat maaggassen kan verergeren te vermijden. Neem gezonde vliegtuigsnacks mee, zoals glutenvrije notenmelanges, energiehapjes, fruit of groenten om je lichaam energiek, gehydrateerd en minder opgeblazen te houden.
Ontlast de druk
Heb je ooit geprobeerd je oren te laten ploffen tijdens het opstijgen of landen? Een uitstekende manier om de druk in je lichaam te verminderen. Geeuwen, slikken, kauwgom kauwen en op snoepje zuigen, zijn allemaal manieren om je oren open te houden. Dit verlicht niet alleen de druk die hoofdpijn kan veroorzaken, maar kan ook de symptomen van beweging- en hoogteziekte voorkomen, omdat het je lichaam helpt de balans te herstellen en te egaliseren. Het is ook belangrijk om emotionele of mentale druk te voorkomen. Ruisonderdrukkende koptelefoons en een goed reiskussen kunnen manieren zijn om de vlucht wat comfortabeler te maken, of je kunt tijdens de vlucht mediteren om stress te verlichten en uzelf uitgerust te voelen.
Neem je vitamines
Vitamine C en B, om precies te zijn, zijn de beste supplementen om te nemen tijdens het vliegen. B12 helpt je humeur te verbeteren, verhoogt de vorming van rode bloedcellen en geeft je energie. Vitamine C kan helpen om je immuunsysteem te stimuleren en ziekten veroorzaakt door virussen en bacteriën te bestrijden. Het drinken van wat natuurlijk sap is een goede manier om tegelijkertijd je vitamines en hydratatie binnen te krijgen.
Doorgaans wordt aanbevolen om alleen te slapen tijdens de vlucht wanneer het op uw bestemming ook daadwerkelijk nacht is. Is het op je bestemming geen nacht, probeer dan gewoon wakker te blijven. Dit kan een uitdaging zijn, maar het is een manier om je klok opnieuw in te stellen.
Neem vooral de tijd
Door je lichaam de mogelijkheid te geven zich langzaam aan de nieuwe tijdzone te wennen, doe je er verstandig aan onnodige stress te voorkomen. Plan je maaltijden rond de nieuwe tijdzone, geniet van het reizen van punt A naar punt B, kom vroeg aan waar, zodat je je niet gehaast voelt en plan wat tijd in om bij te komen van je vlucht voordat je activiteiten op je bestemming onderneemt.
